3 maja Święto Konstytucji

W tym roku obchodzimy 229 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Konstytucja 3 Maja uchwalona została przez Sejm Wielki w 1791 roku, była to pierwsza w Europie a druga na świecie (po amerykańskiej) ustawa regulująca organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.

Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła demokrację szlachecką, wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Istotne modyfikacje nastąpiły w dziedzinie ustroju politycznego państwa. Zniesione zostały “liberum veto”, poselskie konfederacje i sejmy skonfederowane.

Konstytucja 3 Maja przywróciła Polakom nadzieję i poczucie odpowiedzialności za swój kraj. Niestety na krótko. Doszło do wybuchu wojny domowej, interwencji zagranicznej i dalszych rozbiorów Polski.

Konstytucja przestała w praktyce obowiązywać 24 lipca 1792 roku (w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej), czyli po nieco ponad 14 miesiącach, w ciągu których Sejm Czteroletni uchwalił szereg ustaw szczegółowych, będących rozwinięciem jej postanowień. Przestała być obowiązującym aktem prawnym 23 listopada 1793 roku. Sejm grodzieński uznał wtedy Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne.

Dzień uchwalenia Konstytucji 3 Maja został uznany świętem już 5 maja 1791 roku. Ponownie, po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, 3 Maja został uznany za święto państwowe na mocy uchwały Sejmu z dnia 29 kwietnia 1919 roku. Od 1946 roku świętowanie tego dnia było zakazane przez władze. Święto Konstytucji 3 Maja zostało przywrócone w roku 1990.